Wg danych GUS z 2004 r. w Polsce jest 1 820 300 osób niepełnosprawnych z powodu uszkodzeń i chorób narządu wzroku, przy czym jedna z największych organizacji pozarządowych – Polski Związek Niewidomych skupia około 80 tys. członków, w tym brzozowskie koło 100 członków. O problemach na jakie napotykają osoby niewidome czy niedowidzące w codziennym funkcjonowaniu wciąż niewiele wie społeczeństwo. Odcięcie od bogatego źródła informacji jakim jest wzrok wpływa ograniczająco na możliwości poznawcze i wykonawcze takich osób. Zakres tych trudności i ograniczeń jest rozległy i obejmuje niemal wszystkie dziedziny życia. Trudności poznawcze wynikają przede wszystkim z ograniczeń obserwacji wzrokowej, czytania, pisania, korzystania z map, rysunków zdjęć i filmów itp. Ograniczenia te są proporcjonalne do utraty wzroku. Nie jest to jednak prosta zależność. Niekiedy całkowita utrata wzroku powoduje mniejsze ograniczenia niż częściowa.
W życiu niewidomych można wyodrębnić kilka barier. Do najważniejszych z nich należą:
- Utrudnienia w zdobywaniu informacji – niemożność odbierania wizualnych sygnałów z otoczenia i orientacji w zmieniających się warunkach w bliższym i dalszym otoczeniu;
- Niedogodności w komunikacji interpersonalnej – niemożność czytania zwykłego pisma, reagowania na mimikę gesty;
- Ograniczenia w samodzielnym poruszaniu się po drogach publicznych i podróżowaniu – konieczność posługiwania się białą laską lub korzystania z pomocy człowieka albo psa przewodnika;
- Problemy natury psychologicznej – trudności zaakceptowania ograniczeń wynikających z niepełnosprawności i podjęcia wysiłków zmierzających do ich przezwyciężenia;
- Utrudnienia w społecznym funkcjonowaniu – wynikające z błędnych wyobrażeń na temat ślepoty, stereotypów dotyczących niewidomych, mitów i uprzedzeń.
Również czynności samoobsługowe stanowią dla niewidomych dużą trudność dlatego uczą się je wykonywać specjalnymi technikami. Musza się więc nauczyć technik odnajdowania upuszczonych przedmiotów, posługiwania się przedmiotami gorącymi, nalewania płynów i wielu innych. Nawet poruszanie się we własnym mieszkaniu może być niebezpieczne. Ważne jest jednak wszechstronne przeszkolenie rehabilitacyjne i w trudniejszych sytuacjach zapewnienie pomocy innych osób. Zastosowanie odpowiedniego sprzętu rehabilitacyjnego może również znacznie złagodzić skutki utraty wzroku. Naprzeciw tym wyzwaniom wyszło Brzozowskie koło Polskiego Związku Niewidomych w partnerstwie z Gminą Brzozów oraz okręgiem Podkarpackim Polskiego Związku Niewidomych, realizując projekt „Tacy sami” współfinansowany ze środków przekazanych przez Operatora Programu Grantowego w ramach projektu „Podkarpacki Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej” realizowanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Inauguracją działań projektowych była konferencja informacyjno-edukacyjna „Razem łatwiej”, która odbyła się 17 października w Urzędzie Miejskim w Brzozowie. Wzięli w niej udział członkowie koła PZN w Brzozowie, kół zaprzyjaźnionych, przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych. Jeden z tematów konferencji „Nie widzieć nie znaczy nie móc” zaprezentowany przez dyrektorkę okręgu Podkarpackiego Polskiego Związku Niewidomych p. Małgorzatę Musiałek przybliżył tematykę z zakresu funkcjonowania osób niewidomych oraz niedowidzących, ich potrzeb oraz sposobów wsparcia. Prezentację sprzętu i urządzeń ułatwiających codzienne funkcjonowanie poprowadziła instruktorka orientacji przestrzennej p.Alina Niedużak w bloku tematycznym „Nie tylko biała laska”. Natomiast podsumowania 60-letniej działalności koła w Brzozowie Polskiego Związku Niewidomych, wręczenia wyróżnień, odznaczeń, podziękowań i gratulacji dokonała prezes p.Zofia Brodzicka. Kolejnym krokiem projektowym było założenie klubu „Aktywni” adresowanego do członków brzozowskiego koła Polskiego Związku Niewidomych. Klubowe zajęcia rozpoczęło spotkanie z instruktorem p.Andrzejem Jagiełą z uprawnieniami do szkoleń w warcaby oraz posiadającym I kategorię szachową, który wprowadził w tajniki gry w szachy i warcaby kilkunastu chętnych. Zajęcia przyjęto z dużym zainteresowaniem oraz planami na dalsze próby rywalizacji w kole podczas systematycznych spotkań. Z równie dużym zaangażowaniem odbył się trening nordic walking poprowadzony przez mistrzynię Polski w nordic walking p. Annę Cyparską, która na stadionie MOSIR w Brzozowie pozwoliła opanować prawidłowe używanie kijków dla kolejnych kilkunastu członków nowego klubu. Zakupiony sprzęt w ramach projektu (szachy, warcaby, kijki nordic walking) pozwoli na kontynuację działań klubu „Aktywni” podczas kolejnych spotkań, dodając im atrakcyjności i urozmaicenia. Miłym akcentem wydarzenia był wspólny grill, kończący równocześnie działania projektowe.
Alicja Tomoń
