Grabownica Starzeńska

GRABOWNICA STARZEŃSKA – wieś w dolinie Stobnicy na Pogórzu Dynowskim, oddalona o ok. 7 km na płd-wsch. od Brzozowa. Miejscowość położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 886 Domaradz – Brzozów – Sanok. Zamieszkuje ją  3241 mieszkańców. Nazwa wsi pochodzi od lasu grabowego. W skład wsi wchodzą następujące przysiółki: Polana, Folwark, Wileńszczyzna, Zakościele, Ksawerów, Dół, Duża i Mała Strona, Kopalnia. Od strony wschodniej i zachodniej Grabownica otoczona jest lasami liściastymi z niewielką ilością drzew iglastych. Przez Grabownicę przepływa rzeka Stobnica, która bierze swój początek na północnym stoku góry Wroczeń (501 m n.p.m.), znajdującej się w obrębie wsi Lalin. Największym bogactwem naturalnym Grabownicy są złoża ropy naftowej.

Zabytkami archeologicznymi z okresu neolitu (5200-3700 lat p.n.e.) w Grabownicy Starzeńskiej są dwie siekierki, które znajdują się w miejscowej szkole podstawowej – płaska czworościenna i gruba czworościenna o uszkodzonym obuchu. W III i II tysiącleciu przed naszą erą (późny neolit) Grabownicę zamieszkiwała ludność związana z kulturą ceramiki sznurowej, zajmująca się głównie pasterstwem. W Grabownicy w okresie wpływów rzymskich (ok. 375 rok n.e.) odnotowano punkt osadniczy – stanowisko trzynaste, w którym znaleziono cztery fragmenty ceramiki. We wsi odnotowano najliczniejszy w Brzozowskiem skarb monet rzymskich. Złożony był z sześciu monet Wespazjana, Antoninusa Piusa i Marka Aureliusza, emitowanych w latach 69-180 naszej ery.
Akt lokacyjny Grabownicy został wystawiony w 1377 r. W XV i XVI wieku wieś stanowiła część majątku rodziny szlacheckiej Czeszyków, a następnie Pełków. Od połowy XVIII wieku wieś była w posiadaniu rodziny Starzeńskich, których czasy bytności uwidocznione są w członie nazwy wsi.
Od 1772 r do 1918  r do Grabownica Starzeńska znajdowała się pod zaborem austriackim. W XIX w. Grabownica dwukrotnie zmieniała właścicieli: była własnością Józefa Patrycego Gniewosza, który sprzedał w 1845 r. grabownickie dobra swemu szwagrowi Teofilowi Ostaszewskiemu (1807-1889), po którym dziedziczył je syn Kazimierz Ostaszewski.
W połowie XIX w Grabownicę nawiedzały epidemie (tyfus i czerwonka) i klęski żywiołowe (powodzie, gradobicia) wieś została także ograbiona. Ożywienie gospodarcze nastąpiło pod koniec XIX w. W 1888 r. w Grabownicy utworzono Ochotniczą Straż Pożarną.

Do najważniejszych zabytków należy zaliczyć:

dawny pałac Ostaszewskich z XVIII-XIX w. wraz z otaczającymi go resztkami parku.

Kościół neogotycki zbudowany w latach 1913-1926 z wyposażeniem wnętrza przeniesionym ze starego drewnianego kościoła z ołtarzem z XVII w. Obecnie kościół parafialny pw. św. Mikołaja Biskupa i św. Józefa.

Na cmentarzu parafialnym w Grabownicy znajdują się nagrobki kamienne z przełomu XIX i XX w.

Przed budynkiem Zespołu Szkół stoi Pomnik upamiętniający bitwę pod Grunwaldem, wybudowany w 1910 r. przez społeczeństwo wsi. Na kamiennej podstawie pomnika została umieszczona figura Matki Boskiej, a u jej podnóża rzeźba orła z rozpiętymi skrzydłami i skutego w kajdany oraz tablica pamiątkowa z napisem 1410-1910 Grunwald.

                    

 

 

 

 

 

 

Na terenie wsi działają stowarzyszenia: Dobra Myśl, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Grabownica Starzeńska, stowarzyszenie „Nasza Szkoła” przy Zespole Szkół w Grabownicy Starzeńskiej Od 1948 r. istnieje Górniczy Klub Sportowy „Górnik” Grabownica.

W Grabownicy znajduje się punkt apteczny, bankomat i oddział banku PBS, Przedszkole Samorządowe i Zespół Szkół, markety handlowe, boisko sportowe, plac zabaw i park.

Mieszkańcy Grabownicy dużą rolę przywiązują do kultury ludowej i zwyczajów swoich przodków. W związku z tym prężnie działa kapela ludowa”Graboszczanie„, Koło Gospodyń Wiejskich, na terenie wsi istnieje tzw. Mały Skansen prowadzony przez pasjonata historii i kultury ludowej. Gromadzi w nim sprzęt gospodarczy i przedmioty codziennego użytku, obrazujące życie mieszkańców wsi na przestrzeni XX w. Oprócz nowo powstających pomieszczeń ze zgromadzonymi artefaktami, w skansenie znajduje się kuźnia i izba chłopska.

Linki zewnętrzne:

Grabownica Starzeńska

Szkoła Podstawowa w Grabownicy Starzeńskiej

Przedszkole Samorządowe w Grabownicy Starzeńskiej

Grupa „Dobra Myśl”

GALERIA